Gazoz değil BES
BES yatırımcısı bir okuyucum sordu: Fon işletim bedelini katkılarımızın
profesyonelce yönetilmesi için ödediğimizi düşünüyorum; Doğru mu düşünüyorum?
Bu düşünce doğru olmakla birlikte eksiktir: Doğrudur, birikimlerimizi
yöneten portföy yönetim şirketleri (PYŞ) ödenen bu bedellerde pay
almaktadırlar. Eksiktir, bu bedellerin pek azı PYŞ’lere gitmektedir. 2019
yılında PYŞ’lerin Fon yönetim giderlerinden aldığı toplam payın sadece %7
olduğunu pek çoğumuz bilmez. Peki, geri kalan %93’ü nereye gidiyor? Ağırlığının
tanıtım ve dağıtım gideri olduğunu söyleyebiliriz. Aynen gazlı içeceklerde
olduğu gibi, ödenen bedel en çok ürünün size tanıtılıp ulaştırılmasına
harcanırken, ürünün kendisi fiyatın içinde son derece küçük bir pay
tutmaktadır.
BES’iniz ayağınıza mı
geliyor?
Emeklilik şirketleri işletim gideri olarak fonun
büyüklüğünden ortalama %1,42 almaktadırlar. Devlet katkı fonlarında bu oran
%0,35, OKS (otomatik katılım) fonlarında %0,85 iken diğer fonların ortalaması %1,65
olarak dağılmaktadır. Bu rakamların %7,42’si yani fon büyüklüğünün sadece
%0,11’i birikimlerinizi iyi yönetmesi için PYŞ’lere gitmektedir. PYŞ’lerin Fon
işletim giderlerinden aldığı paylar her fon tarafından açıklanmaktadır. Ben de
emeklilik fonlarının büyüklük olarak %90’ını temsil eden 142 fonun raporlarından
aşağıdaki tabloyu derledim:
Fon işletim giderlerinin %92,5’inin nereye gittiğini tam
olarak söylemek biraz daha zor. Bu konuda toplu bilgi Türkiye Sigorta
Birliği’nin sitesinde bulunuyor. Buna göre 2018 yılında gelirlerin %6,2’si
PYŞ’lere aktarılırken, %22’si faaliyet karı % 65’i ise faaliyet giderlerinden
oluşmuş. Bu orandaki bir faaliyet karının rekabetin ve devletin ilgisini
çekeceğini belirtebiliriz.
Faaliyet giderlerin ise emeklilik şirketlerinin bize
ulaşıp BES’in faydalarının anlatılması, BES’imizi onlardan yapmaya ikna edilmemiz,
planlarımızın oluşturulması, satış sonrası hizmetlerin verilmesi için yapıldığını
söyleyebiliriz. Emeklilik şirketlerinin sesini duyar gibi oluyorum; Gazozunuzun
ayağınıza gelmesi için dağıtım ve reklam harcamaları normal karşılıyor da sıra
BES’e gelince niye itiraz ediyorsunuz? OKS ile devlet zorlayana kadar kaçınız
kendi kendine gidip BES yaptırdı? Reklam yapmayan cola şirketlerinin unutulup
gittiğine hep beraber şahit olmadık mı? Bu işlerin hiç biri bedava olmuyor!
BES’inizi soğuk için!
Acaba emeklilik şirketleri performansa dayalı bir
ücretlendirme yapıyorlar mı? Öyle ya belki de iyi bir ödül ile PYŞ’ler teşvik
ediliyorsa ucu bize de dokunur!
Bu amaçla PYŞ payları ile fonların 3 ve 5 yıllık performansları
ile alınan paylara baktım. Performans
ile alınan pay arasında herhangi bir ilişki olmadığını yorumlamak için
istatistik dehası olmaya gerek yok! Hatırlayalım korelasyon katsayısının 0,50 ‘den
az olması bir ilişki olmaması anlamına gelir.
Bunların grafiklerini ve korelasyon katsayılarını aşağıda
sunuyorum:
Anlaşılan gazoz örneğimiz burada da geçerli. Önemli olan gazozun
içeriğinden ziyade el altında bulunması!
